Cilj korjenite reforme Ustava Federacije BiH, na osnovu preporuka eksperske grupe, je omogućavanje ovom entitetu da postane što stabilniji i efikasniji, da očuva ravnopravnost svih naroda i građana, kao i da uspostavi efektivne standarde za brži put ka EU, istaknuto je danas na konferenciji o reformi federalnog Ustava u Sarajevu.
Specijalni predstavnik EU u BiH Peter Sorensen rekao je da FBiH trebalo bi da funkcioniše na efikasniji i isplativiji način. “Neophodna je reforma ključnih institucija, istinska ravnopravnost građana, kao i brži put ka evropskim integracijama”, poručio je Sorensen.
Američki ambasador u BiH Patrick Moon kazao je da FBiH mora da odlučno krene “u pragmatične reforme u nezgodnom političkom trenutku”. Naglasio je da će, ako eventualno politički lideri u FBiH budu opstruisali ovaj proces, to značiti da ignorišu volju građana koji takvo ponašanje treba da ocjenjuju na izborima.
Prema riječima člana ekpertske grupe Krešimira Zubaka, priprema 181 preporuke zahtijevala je detaljnu analizu potojećeg Ustava FBiH, koja je pokazala brojne nedorečenosti i protivrječnosti, koje su i dovele ovaj entitet na ivicu kolapsa. Apostrofirao je značaj i potrebu uvođenja odrebi koje će striktno definisati odgovornost političkih subjekata prema javnosti, a govorio je i o isključivim i podijeljenim nadležnostima između Federacije i kantona, po uzoru na provjerene evropske modele i praksu decentralizacije vlasti.
Profesor Kasim Trnka podvukao je značaj afirmacije uvođenja što neposrednijeg izjašnjavanja građana, kao što je referendum. Trnka smatra da Parlament treba da dobije centralnu ulogu u ustavnopravnom sistemu ovog entiteta, što podrazumijeva ukidanje funkcije predsjednika Federacije i uvođenje instituta predsjednik parlamenta, koji bi imao protokolarnu i ceremonijalnu ulogu, dok bi sa dva potpredsjednika odlučivao o izboru vlade, premijera, ustavnih sudija.
O ostalim aspektima preporuka, odnosno poglavljima o ljudskim pravima, podjelama nadležnosti, strukturi vlasti, kantonalnoj, regionalnoj i općinskoj vlasti i međunarodnim odnosima, govorili su i drugi članovi ekspertske grupe Mile Lasić, Mirjana Nadaždin Deferdarević, Zoran Pajić i Vehid Šehić.
Neke od najvažnijih preporuka obuhvaćenih ovim prijedlogom su i garantovanje nacionalnim manjinama učešće u vlasti, smanjenje broja poslanika i umanjanje njihovih plata i naknada, te uvođenje mehanizama za sprečavanje nacionalnog preglasavanja u federalnoj vladi.
Također, općine bi dobile veće nadležnosti, posebno zdravstvo, a neke od nadležnosti kantona prešle bi na federalni nivo. Predviđene su i kazne za neizbor federalne ili kantonalnih vlada, smanjenje broja kantona radi ekonomske održivosti.
Preporuke ekspertske grupe za reformu Ustava FBiH biće upućene u široku javnu raspravu, a konačnu riječ bi trebalo da da Federalni parlament.