Tužilaštvo, kako je konstatirano, nije dokazalo izvan razumne sumnje da su planirali ili naredili zločine za kojih se teretilo.
Uz izdvojeno mišljenje predsjedavajućeg Vijeća, sudije Alphonsa Oriea i suprotno mišljenje sutkinje Michele Picard, Vijeće je naložilo da Stanišić i Simatović odmah budu pušteni na slobodu.
Naime, Pretresno vijeće smatra da nisu van razumne sumnje dokazane inkriminacije Tužiteljstva koje su Stanišića i Simatovića teretile za zločine nad nesrpskim civilima u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini od 1991. do 1995. godine.
Također, Vijeće smatra da nije dokazano ni njihovo sudjelovanje u udruženom zločinačkom poduhvatu, odnosno postojanje namjere da sudjeluju u ostvarivanju zajedničkog zločinačkog cilja i trajnog uklanjanja nesrpskog stanovništva putem ubistava, progona, deportacija i prisilnog premještanja tog stanovništva.
Podsjetimo, Haško tužiteljstvo je teretilo Stanišića i Simatovića da su učestvovali u udruženom zločinačkom poduhvatu, kojem je cilj bio uklanjanje većine Hrvata i Bošnjaka iz velikih dijelova Hrvatske i BiH od 1991. do 1995. godine.
Optužnica u pet tačaka teretila je Stanišića i Simatovića za zločine protiv čovječnosti i povrede ratnog prava i običaja, počinjene na području Hrvatske i BiH progonom, ubistvima, deportacijama i drugim nečovječnim djelima.
Ubistva, progoni…
U tom poduhvatu bili su, po optužnicu, uz dvojicu optuženih, bivši jugoslavenski predsjednik Slobodan Milošević, te vojne i političke vođe bosanskih i hrvatskih Srba Ratko Mladić, Radovan Karadžić, Biljana Plavšić, Milan Martić, Goran Hadžić i Milan Babić, vođa srpskih radikala Vojislav Šešelj i komandant paravojnih jedinica Željko Ražnatović Arkan.
Taj cilj je, po optužnici, ostvarivan ubistvima, deportacijama, prisilnim premještanjima i progonima nesrpskih civila, uz učešće jedinica pod kontrolom srpske tajne službe – “Crvenih beretki”, “Arkanovaca”, “Škorpiona”, “Martićeve milicije”, ”Knindža” i drugih.
Osim za krivičnu odgovornost samih optuženih, obje presude su važne za rasvjetljavanje uloge Srbije u planiranju, otpočinjanju i učešću u ratovima u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj.
Haški tužitelji su u završnim podnescima u januaru ove godine tražili da ih se osudi na kaznu doživotnog zatvora.
Prema optužnici, Stanišić i Simatović su “rukovodili finansiranjem, obukom, logističkom podrškom i drugim vrstama velike pomoći i podrške specijalnim jedinicama državne sigurnosti Republike Srbije i drugim srpskim snagama koje su učestvovale u zločinima u Hrvatskoj i BiH”.
Među zločinima koji su počinjeni na području Hrvatske nad civilima i zarobljenicima optužnica navodi niz ubistava počinjenih tokom 1991. na području Dubice, Cerovljana, Baćina, Saborskog, Škabrnje, Bruške, Dalja i Erduta, te od 1992. do 1995. u BiH u Bijeljini, Zvorniku, Bosanskom Šamcu, Doboju i Sanskom Mostu.
Naknadnim proširenjem optužnice u martu 2006. njih dvojicu se dodatno tereti za likvidaciju šestero Bošnjaka iz Srebrenice koje su 1995. počinili “Škorpioni”, a koji su svoje zlodjelo zabilježili videokamerom.
Tužitelji su poručili da je jedan od prvih zločina koji su počinile paravojne jedinice bio napad na Lovinac 1991. godine, u kojem je Simatović lično učestvovao, a potom su uslijedili ubijanje, razaranja i napadi na druge ciljeve u Hrvatskoj od Kijeva do Škrabrnje.
Nisu krivi
Prvobitna optužnica protiv Stanišića i Simatovića podignuta je 1. maja 2003. godine. Obojicu optuženih su srpske vlasti uhapsile 13. marta 2003. godine.
Simatović je prebačen u pritvor MKSJ-a 30. maja 2003, a Stanišić 11. juna 2003. godine. Obojica su se izjasnili da nisu krivi ni po jednoj tački optužnice tokom prvih stupanja pred sud koja su održana 2. juna 2003, odnosno 13. juna 2003.
Početak suđenja je prvobitno zakazan za 28. februar 2008. Međutim, zbog zdravstvenog stanja Jovice Stanišića početak suđenja je odlagan u više navrata. Suđenje je ponovo počelo 9. juna 2009. godine.
Tužilaštvo je završilo izvođenje svojih dokaza 5. aprila 2011. nakon što je pozvalo 62 svjedoka. Odbrana je počela izvođenje svojih dokaza 15. juna 2011, i zvanično završila 17. septembra 2012. godine.
Stanišićeva odbrana je pozvala 19 svjedoka, dok je njih 14 svjedočilo u Simatovićevu odbranu. Iznošenje završnih reči je održano od 29. do 31. januara 2013.