Kada krvni sud najviše krvari, rahmetli Dešo Mešić znao je staviti prst da ga komprimira i reći: „Pojačajte mi Miroslava Ilića“, govori Halilović
“Dire Straits”, Elton John, Ravelov “Bolero”, Pachelbelova skladba u D-molu ili ,možda, doajeni sevdalinke Safet, Zaim, Himzo? Ili Seka Aleksić, Željko Samardžić, Miroslav Ilić?
Nauka je dokazala pozitivan utjecaj muzike na ljudski mozak, muzika je najčešća zvučna pozadina u radu svjetskih i domaćih hirurga i anesteziologa u operacionim salama. Osim muzike, za stvaranje harmonične i ležernije atmosfere “prije skalpela” služi zajednička kafa, vicevi, pretresanje aktuelnih političkih ili sportskih tema. Sve ovisi, logično, o temperamentu i karakteru vođe hiruruškog tima.
Od Bacha do sevdaha
Dr. Reuf Karabeg, sarajevski estetski i rekonstruktivni kirurg, u operacionoj sali u privatnoj praksi ili u Kliničkom centru sluša najčešće klasike Mozarta, Bacha, Beethovena sa CD-a, ali i taktove sa Radija M, Radija Stari Grad i Radija 8. U posljednje vrijeme dok operira dr. Karabeg voli slušati i “Hit radio” preko Interneta.
– Prije operacije, kada je sve spremno, ostane 15-tak minuta za kafu, sok i šalu. Obično ja pričam vic, jer kolege kažu da im je interesantnije kako ispričam vic, nego njegova poenta – kaže dr. Karabeg.
Doc.dr. Zijah Rifatbegović iz Tuzle hirurški zanat vidi kao spartansku discipline za koju se čovjek priprema cijeli život. Kaže da najveću koncentraciju i snagu za rad u sali nalazi u molitvi Bogu, a pripreme za operativni program su metodičke kako bi imao u glavi kompletnu arhitekturu operacije.
– Tokom operacije ne razgovaramo mnogo, vlada tišina, često samo konsultacije između operatera, asistenata, anesteziologa i naravno instrumentara. U pozadini imamo muziku. Ona ne smije biti glasna da ugrožava nivo naše komunikacije. Obično slušamo sevdalinku, ponekad je to muzika raspoloženja, nešto od klasika, ali najčešće sevdalinka koja lijepo ” liježe” u uho – kaže dr. Rifatbegović.
Dodaje da kada nema komplikacija tokom operativnog procesa, ima i viceva, tema o sportu, ljubavi… No, i tada operater dozira nivo i dužinu komunikacije.
Dr. Safet Ćibo napominje da je muzika u hirurškoj sali individualna stvar. Njemu lično je svejedno čuje li se muzika ili ne, ali disciplina mora biti.
– Sve operacije su zahtjevne, nema rutinskih i dosadnih zahvata, da se može pri tom pričati o svemu i svačemu. Muzika popunjava neke praznine,ali hirurg mora biti koncentriran na posao – napominje on.
U bihaćkoj Kantonalnoj bolnici dr. Hajrudin Halilović tokom operacija rado sluša Radio Velkaton iz Velike Kladuše zbog narodne muzike i, kako kaže, zbog onih koji glume da su “Zagrepčani”. Voli narodnu muziku, posebno iz sandžačkog podneblja gdje je rođen, a njegovi omiljeni pjevači su Ćazim Čolaković, Šaban Šaulić i Rizo Hamidović.
Vicevi i angdote
– Ranije je u hirurškim salama u Bihaću tražena apsolutna tišina, ali danas to već nije slučaj. Operacije su duge, malo relaksacije kroz komentare o nogometu, politici, ženama ne škodi. Slušanje muzike u sali naučio sam od rahmetli profesora Deše Mešića koga smatram najvećim hirurgom u BiH.On je bio i izuzetni poznavalac narodne muzike, snimio je nekoliko albuma. Kad najviše krvari krvni sud on je znao staviti prst da ga komprimira i reći “pojačajte mi Miroslava Ilića” dok čeka da mu donesu konac i dok se ne pripreme za taj šav- priča dr. Halilović koji bi najradije operacije radio uz pjesme ” Oj Sandžaku, mjesto moje drago” i ” Mlado momče za Sjenicu pita”.
Njegov kolega dr. Samir Muminović preferira viceve za koje je zadužen jedan od medicinara. Sve operacione sale imaju muzičke linije.Sluša se najviše RSG i Radio Bihać, ponekad sevdalinke,a jedan od medicinara kome su dali nadimak Rukfaš najradije bi u sterilnu hiruršku salu “preselio” rock zvuke.
– Nas šest hirurga, opće i abdominalne hirurgije ” držimo” čitav Kanton i relaksacija je nešto što je uobičajeno. Naravno, dođe vrijeme kad se moramo koncentrirati. Teme koje pretresamo su aktuelne. Ovih dana je to naš generalni štrajk, obično neko uzme muštuluk ako je bila plaća ili topli obrok, prepričavaju se anegdote iz bolnice. Nekad je tema seks ali sa šaljive strane, zbog žena koje rade sa nama. Sjetimo se i uzrečica naših učitelja u ovom poslu – priča dr. Muminović.
Dr. Bekir Tatlić je, primjerice, tražio apsolutni mir i koncentraciju, a dr. Ante Vučemilo bio je poznat što se toliko unosio u operaciju da je znao glasno galamiti i čak, ponekad, ” pojesti” papirnatu masku na licu koja se tada koristila.
Dr. Melika Mahmutbegović iz bugojanske Opće bolnice obično tokom operacija sluša klasičnu muziku, pretežno Mozarta ili zabavnu instrumentalnu muziku koja ne odvraća pažnju. Prije same operacije ispriča se vic, anegdota, nekad i tokom rada, ali ona kaže da su hirurške sale ambijenti ozbiljnosti i grube realnosti , gdje se rješava sudbina čovjeka, pa su šale često suvišne.
Prof.dr. Dragan Stanisavljević, poznati transplantolog iz Kliničkog centra u Ljubljani prije svake operacije priča uvijek isti vic o Hasi ,Husi i Fati, a njegov kolega prof.dr. Valentin Sojar uvijek postavlja isto pitanje u operacionoj sali ” kolega, da li ste pogledali CT ?”, čak i kod operacija koje ne traže korištenje CT-a. Za njega kolege kažu da će ovo pitanje vjerovatno postavljati do penzije. U zagrebačkoj Klinici Merkur dr. Stipislav Jadrijević, jedan od najpriznatijih transplantologa Hrvatske, relaksirajuću atmosferu u sali stvara, kako smo saznali, šaljivim komentarima kako će operativni tok biti savršen ako cijeli tim bude ponavljao kako je on ” najljepši, najzgodniji i najpametniji”.
90 posto hirurga sluša muziku
Svjetski muzički trendovi u izboru muzike za hirurške operacije su značajno različiti od bosanskih. Anketa u Velikoj Britaniji pokazala je da 90 posto hirurga sluša muziku dok operira, od čega polovica preferira rock, 17 posto je za pop , a 11 posto za klasiku. Strani hirurzi znaju reći da ih muzika spašava da „ne umru od dosade” dok operiraju. U većini slučajeva, pokazuju istraživanja, muzika smanjuje stres i povećava učinkovitost.